Wetlands and peat bogs as theme for field geography education
Witold Jucha; Justyna Karaś; Paulina Mareczka; Daniel Okupny
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica (2020)
- Volume: 14, page 203-221
- ISSN: 2084-5456
Access Full Article
topAbstract
topHow to cite
topWitold Jucha, et al. "Mokradła i torfowiska jako temat zajęć terenowych w edukacji geograficznej." Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica 14 (2020): 203-221. <http://eudml.org/doc/296593>.
@article{WitoldJucha2020,
abstract = {Celem artykułu jest charakterystyka torfowisk Kotliny Orawsko–Nowotarskiej jako miejsca do przeprowadzenia zajęć terenowych z geografii i przyrody. Wskazano unikatowość mokradeł oraz pełnione przez nie funkcje w środowisku geograficznym. W oparciu o kwerendę literatury przygotowano zestaw wiadomości o mokradłach i torfowiskach. Podczas badania terenowego opisano obiekty dydaktyczne istniejące na torfowiskach obszaru badań – ścieżkę w rezerwacie przyrody „Bór na Czerwonem” oraz ścieżkę „Torfowisko Baligówka”, położone w Kotlinie Orawsko–Nowotarskiej. Szlaki te oceniono pod kątem dostępności komunikacyjnej i stanu infrastruktury, a także treści merytorycznych oraz różnorodności krajobrazowej. Opisywane trasy i położone wzdłuż nich obiekty stanowią przykład wartościowego materiału dydaktycznego, który warto wykorzystać podczas wycieczki szkolnej na zajęciach z geografii i przyrody. W końcowej części opracowania wskazano elementy, o których nauczyciel powinien wiedzieć i zwrócić na nie uwagę uczniom podczas takich zajęć.},
author = {Witold Jucha, Justyna Karaś, Paulina Mareczka, Daniel Okupny},
journal = {Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica},
keywords = {Kotlina Orawsko–Nowotarska, mokradło, ścieżka dydaktyczna, torfowisko, zajęcia terenowe},
language = {pol},
pages = {203-221},
title = {Mokradła i torfowiska jako temat zajęć terenowych w edukacji geograficznej},
url = {http://eudml.org/doc/296593},
volume = {14},
year = {2020},
}
TY - JOUR
AU - Witold Jucha
AU - Justyna Karaś
AU - Paulina Mareczka
AU - Daniel Okupny
TI - Mokradła i torfowiska jako temat zajęć terenowych w edukacji geograficznej
JO - Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
PY - 2020
VL - 14
SP - 203
EP - 221
AB - Celem artykułu jest charakterystyka torfowisk Kotliny Orawsko–Nowotarskiej jako miejsca do przeprowadzenia zajęć terenowych z geografii i przyrody. Wskazano unikatowość mokradeł oraz pełnione przez nie funkcje w środowisku geograficznym. W oparciu o kwerendę literatury przygotowano zestaw wiadomości o mokradłach i torfowiskach. Podczas badania terenowego opisano obiekty dydaktyczne istniejące na torfowiskach obszaru badań – ścieżkę w rezerwacie przyrody „Bór na Czerwonem” oraz ścieżkę „Torfowisko Baligówka”, położone w Kotlinie Orawsko–Nowotarskiej. Szlaki te oceniono pod kątem dostępności komunikacyjnej i stanu infrastruktury, a także treści merytorycznych oraz różnorodności krajobrazowej. Opisywane trasy i położone wzdłuż nich obiekty stanowią przykład wartościowego materiału dydaktycznego, który warto wykorzystać podczas wycieczki szkolnej na zajęciach z geografii i przyrody. W końcowej części opracowania wskazano elementy, o których nauczyciel powinien wiedzieć i zwrócić na nie uwagę uczniom podczas takich zajęć.
LA - pol
KW - Kotlina Orawsko–Nowotarska, mokradło, ścieżka dydaktyczna, torfowisko, zajęcia terenowe
UR - http://eudml.org/doc/296593
ER -
References
top- Alexandrowicz, S.W., Żurek, S. (1996). Origin and malacofauna of spring mire in the Tyśmienica River valley (Western Polesie). Kwartalnik AGH, Geologia, 20, 3, 259–273.
- Both, R.K., Lamentowicz, M., Charman, D.J. (2010). Preparation and analysis testate amoebae in peatland paleoenvironmental studies. Mires and Peat, 11, 1–7.
- Büttner, G. (2014). CORINE Land Cover and Land Cover Change Products. W: I. Manakos, M. Braun (red.), Land Use and Land Cover Mapping in Europe – Practices & Trends. Remote Sensing and Digital Image Processing. Dordrecht: Springer, 18, 55–74. https://doi.org/10.1007/978–94–007–7969–3_5/
- Chmielowska, D., Warcholik, W. (2018). Zależność rozmieszczenia torfowisk i obecności osadów gliniastych w Kotlinie Orawskiej. Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 7, 38–44.
- Cichoń, M. (2006). Geograficzne ścieżki dydaktyczne warunkiem prawidłowego postrzegania i zrozumienia krajobrazu. W: T. Komornicki, Z. Podgórski (red.), Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Geografia społeczno–ekonomiczna, dydaktyka. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN, 33, 302–307.
- Cichoń, M. (2008). Postrzeganie krajobrazu na geograficznych ścieżkach dydaktycznych. Przegląd Geograficzny, 8(3), 443–459.
- Ciszewska, H. (1990). Ścieżka dydaktyczna. W: A. Dylikowa (red.), Dydaktyka geografii w szkole podstawowej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 89–102.
- Charman, D. (2002). Peatlands and Environmental Change. Willey, 1–312.
- Dembek, W. (1993). Rodzaje torfowisk soligenicznych oraz ich znaczenie przyrodnicze i rolnicze. Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 17(3), 11–36.
- Dembek, W., Oświt, J. (1992). Rozpoznawanie warunków hydrologicznego zasilania siedlisk mokradłowych. Biblioteczka Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 78, 15–38.
- Dobrowolski, R. (2011). Problemy klasyfikacyjne osadów torfowisk źródliskowych. Studia Limnologica et Telmatologica, 5(1), 3–12.
- Dobrowolski, R., Hajdas, I., Melke, J., Alexandrowicz, W.P. (2005). Chronostratigraphy of calcareous mire sediments at Zawadówka (eastern Poland) and their use in palaeogeograhpical reocnstruction. Geochronometria, 24, 69–79.
- Dobrowolski, R., Pidek, I.A., Alexandrowicz, W.P., Hałas, S., Pazdur, A., Piotrowska, N., Buczek, A., Urban, D., Melke, J. (2011). Interdyscyplinary studies of spring mire deposits from Radzików (South Podlasie Lowland, east Poland) and their significance for palaeoenvironmental recostructions. Geochronometria, 39, 1, 10–29.
- Edom, F., Münch, A., Dittrich, I., Keßler, K., Peters, R. (2010). Hydromorphological analysis and water balance modeling of ombro– and mesotrophic peatlands. Advances in Geosciences, 17, 131–131.
- Gasek, R. (2010). Ścieżka dydaktyczna jako forma poznania najbliższej przestrzeni geograficznej ucznia – na przykładzie ścieżki dydaktycznej w miejscowości Zalas. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 1, 68–83.
- Hibszer, A. (2002). Rola zajęć terenowych w nauczaniu przyrody. W: A. Hibszer, U. Myga Piątek, M. Rzętała (red.), Przyroda: scenariusze zajęć lekcyjnych dla klas IV–VI szkoły podstawowej, 5, 11–18.
- Jasnowski, M. (1975). Torfowiska i tereny bagienne w Polsce. W: N.J. Kac, Bagna kuli ziemskiej – suplement. Warszawa: PWN, 356–390.
- Joosten, H., Clarke, D. (2002). Wise use of mires and peatlands – background and principles including a framework for decision–making. International Mire Conservation Group and International Peat Society, 1–304.
- Jucha, W. (2016). Sprawozdanie z krakowskiej sesji naukowej w ramach obchodów Światowego Dnia Mokradeł 2016. Studia Limnologica et Telmatologica, 10(1), 10–14.
- Jucha, W., Karaś, J., Mareczka, P., Okupny, D. (2018). Widoki i punkty widokowe – wykorzystanie w turystyce edukacyjnej na torfowiskach. Przykłady z obiektów dydaktycznych nacOrawie i Podhalu. Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego, 7, 83–107.
- Kołaczek, P., Margielewski, W., Gałka, M., Karpińska-Kołaczek, M., Buczek, K., Lamentowicz, M., Borek, A., Zesnitskaya, V., Marcisz, K. (2020). Towards the understanding the impact of fire on the lower montane forest in the Polish Western Carpathians during the Holocene. Quaternary Science Reviews, 229, 106–137.
- Kondracki, J. (red.) (1988). Dokumentacja podstawowa projektowanego parku krajobrazowego Torfowiska Orawsko-Nowotarskie. Warszawa: UW.
- Kucharzyk, S., Szary, A. (2012). Degradacja i ochrona torfowisk wysokich w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Roczniki Bieszczadzkie, 20, 83–97.
- Kukulak, J., Szubert M. (2020). Substratum sedimentology and topography of two riparian peat bogs in the Bieszczady Mountains (Carpathians). Mires and Peat, 26, 1–13.
- Lamentowicz, M., Słowińska, S., Słowiński, M., Jassey, V.E.J., Chojnicki, B.H., Reczuga, M.K., Zielińska, M., Marcisz, K., Lamentowicz, Ł., Barabach, J., Samson, M., Kołaczek, P., Buttler, A. (2016). Combining short–term manipulative experiments with long–term palaeoecological investigations at high resolution to asses the response of Sphagnum peatlands to drought, fire and warming. Mires and Peat, 18, 1–17.
- Lipka, K. (2000). Torfowiska w dorzeczu Wisły jako element środowiska przyrodniczego. Zeszyty naukowe AR w Krakowie, Rozprawy, 255, 148.
- Lipka, K., Stabryła, J. (2012). Wielofunkcyjność mokradeł w Polsce i świecie. W: A. Łachacz (red.), Współczesne problemy kształtowania i ochrony środowiska, Wybrane problemy ochrony mokradeł. Olsztyn: UWM, 3p, 7–16.
- Łachacz, A. (2004). Mokradła w krajobrazie – wybrane pojęcia. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie, 4(2), 295–301.
- Łajczak, A. (2006). Torfowiska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Rozwój, antropogeniczna degradacja, renaturyzacja i wybrane problemy ochrony. Kraków: Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, 147.
- Łajczak, A. (2013). Zmniejszenie zasięgu złóż torfu i ich retencji wodnej w Kotlinie Orawsko – Nowotarskiej i w Bieszczadach w wyniku działalności człowieka. Przegląd Geologiczny, 61(9), 532–540.
- Łajczak, A. (2014). Rola podłoża w rozwoju torfowisk w polskich Karpatach. Studia Limnologica et Telmatologica, 8(1), 19–36.
- Marek, S., Pałczyński, A. (1962). Torfowiska wysokie w Bieszczadach Zachodnich. Zeszyty Problemowe
- Postępów Nauk Rolniczych, 34, 254–294.
- Margielewski, W. (2018). Landslide fens as a senstitive indicator of paleoenvironmental changes since the Late Glacial; a case study of the Polish Western Carpathians. Radiocarbon, 60(4), 1199–1213.
- Mazurek, M., Dobrowolski, R., Osadowski, Z. (2014). Geochemistry of deposits drom spring–fed fens in West Pomerania (Poland) and its significance for palaeoenvironmental recostruction. Quaternary Geomorphology, 20, 4, 323–242.
- Migoń, P., Kasprzak, M. (2014). Tereny podmokłe na płaskowyżu Gór Stołowych w świetle parametryzacji powierzchni na podstawie topograficznego indeksu Wilgotności (TWI). Studia Limnologica et Telmatologica, 8(1), 57–68.
- Muszyńska–Kurnik, M., Wesołowska, M., Witecka, E. (2016). Tourist potential of the peat bogs / Potencjał turystyczny torfowisk. Economic and Regional Studies, 9(2), 113–125.
- Okupny, D., Koczywąs, E., Pieńkowski, M. (2011). Propozycja ścieżki dydaktycznej w zlewni torfowiska Rąbień koło Łodzi. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 13(3/28), 128–133.
- Okupny, D., Jucha, W. (2020). Znaczenie warunków geologicznych i geomorfologicznych dla rozwoju i współczesnego stanu torfowisk Niecki Nidziańskiej. Przegląd Geologiczny, 68, 2, 135–144.
- Okruszko, H. (1983). Zróżnicowanie warunków hydrologicznych mokradeł w aspekcie ich melioracji. Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 15(1), 13–31.
- Okruszko, H. (1992). Siedliska hydrogeniczne, ich specyfika i zróżnicowanie. Biblioteczka Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 79, 5–14.
- Okruszko, H. (1994). System of hydrogenic soil classification used in Poland. Biblioteczka Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 84, 5–27.
- Pawlaczyk, P., Kujawa-Pawlaczyk, J. (2017), Wybrane problemy monitoringu i oceny stanu torfowisk oraz ich usług ekosystemowych. Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 51(2), 103–121.
- Pazdur, A., Pazdur, M.F., Starkel, L., Szulc, J. (1988). Stable isotopes of Holocene calcareous tufa in Southern Poland as paleoclimatic indicators. Quaternary Research, 30, 177–189.
- Pietruczuk, J., Dobrowolski, R., Pidek, I.A., Urban, D. (2018). Palaeocological evolution of spring–fed fen in Pawłów (eastern Poland). Grana, 57(5), 345–363.
- Przybyła, K. (2017). Bór na Czerwonem – 90 lat aktywnej ochrony. Sukcesy i porażki. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 19(2/51), 230–238.
- Rydlin, H., Jeglum, J.K. (2010). The biology of peatlands. Oxford Scholarship, 1–398.
- Solovey, T., Jóźwiak, K. (2019). Skład chemiczny wód podziemnych w strefie kontaktu z siedliskami hydrogenicznymi. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 476, 115–122.
- Staszkiewicz, J., Szeląg, Z. (2003). Flora i roślinność rezerwatu „Bór na Czerwonem” w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej (Karpaty Zachodnie). Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica, 10, 67–91.
- Tobolski, K. (2004). Kryterium geologiczne w badaniach zbiorników akumulacji biogenicznej. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 5, 119–126.
- Tobolski, K. (2012). Ochrona europejskich torfowisk. W: A. Łachacz (red.), Wybrane problemy ochrony mokradeł. Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska. Olsztyn: UWM, 17–56.
- Tobolski, K., Milecka, K. (2008). Obszary mokradłowe i możliwości ich turystycznego wykorzystania. W: Z. Młynarczyk, A. Zajadacz (red.), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki. 1. Przyrodnicze zasoby turystyczne i metody ich oceny. Poznań: UAM, 131–148.
- Tobolski, K., Żurek, S. (2012). O kulturowej roli obiektów i obszarów torfowiskowych – przegląd dotychczasowych dokonań. Studia Limnologica et Telmatologica, 6(1), 27–59.
- Wołejko, L. (2002). Soligenous wetlands of north–western Poland as an environment for endangered mire species. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 71(1), 49–61.
- Zając, E., Lipka, K. (2005). Wielofunkcyjność torfowisk w środowisku przyrodniczym. Aura, 4, 7–8.
- Ziułkiewicz, M., Okupny, D., Forysiak, J., Fortuniak, A. (2012). Warunki funkcjonowania kopuł źródliskowych w południowej części Wzniesień Łódzkich. Czasopismo Geograficzne, 83(3), 175–196.
- Żurek, S. (1969). Torfowiska powiatu grajewskiego na tle warunków geomorfologicznych. Przegląd Geograficzny, 41(3), 469–483.
- Żurek, S. (1993). Zmiany paleohydrologiczne w mokradłach. Przegląd Geograficzny, 64(1–2), 75–95.
- Żurek, S., Tomaszewicz, H. (1989). Badanie bagien. W: M. Gutry-Korycka, H. Werner-Więckowska (red.), Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych. Warszawa: Wyd. PWN, 190–210.
- Żurek, S., Okupny, D. (2015). Torfowiska regionu łódzkiego. Studia Limnologica et Telmatologica, 9(2), 59–69.
- Internet:
- Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Geografia. Ośrodek Rozwoju Edukacji / Ministerstwo Edukacji Narodowej – http://www.ore.edu.pl/ [dostęp z dn. 31.12.2019]
NotesEmbed ?
topTo embed these notes on your page include the following JavaScript code on your page where you want the notes to appear.